Тербелістер мен толқындар

Сабақ жоспары
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:
9.3 мектеп: Иванков НМ
Дата: Мұғалімнің аты-жөні: Смусенко О. С
Сынып: 9 Саны
қатысушылар: 4
жоқ: 0
Сабақ тақырыбы дыбыс, дыбыс сипаттамасы, акустикалық резонанс, эхо.
Сабақтың түрі жаңа білімді қалыптастыру
Осы сабақта қол жеткізілетін оқыту мақсаты (оқу бағдарламасына сілтеме) 9.2.5.15-дыбыстың пайда болу және таралу шарттарын атау;
9.2.5.16-дыбыс сипаттамаларын дыбыс толқынының жиілігімен және амплитудасымен салыстыру;
9.2.5.19 – табиғатта және техникада ультрадыбыс пен инфрадыбысты пайдалану мысалдарын келтіріңіз.

Сабақтың мақсаты  ұғымын енгізу дыбыстық тербелістер;
дыбыстың пайда болу және таралу шарттарын анықтау;
дыбыс сипаттамалары мен қасиеттерін анықтау.
Бағалау критерийлері Оқушылар мақсатқа қол жеткізілді, егер
білу: дыбысты анықтау, дыбыс жиілігінің диапазоны, дыбыс сипаттамасы;
дыбыс толқынының таралу шарттарын өзгерту кезінде дыбыс жылдамдығының өзгеруін талдау.
Тілдік мақсаттар
Оқушылар:
Дыбыс толқындарының пайда болу процесін сипаттау
Негізгі терминдер мен ұғымдар:
Дыбыс жылдамдығы, қашықтық, эхо, кезең, тонның биіктігі, дыбыс қаттылығы
Құндылықтарды сіңіру ұқыпты болу, өмір бойы оқыту.
Пәнаралық
Биология байланысы (есту жүйесі).
Механикалық толқындар
Сабақтың барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері сабақта жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
Сабақтың басталуы
10 мин

Орг. кезде
1 тапсырма: "білімді өзектендіру".
Мақсаты: осы тақырып бойынша білімді өзектендіру, жұмысқа көңіл бөлу.
Жаңа тақырыпты меңгеруге қажетті негізгі ұғымдар мен терминдерді оқушылармен талқылау.
* Толқын дегеніміз не? (тербелістердің нүктеден нүктеге, бөлшектен бөлшектерге таралуы.)
* Толқынның қандай 2 түрін білесіз? (көлденең және бойлық).
* Кеңістіктегі тербелістердің таралу процесі... (толқын қозғалысы).
* Бойлық толқын дегеніміз не • (тербеліс бағыты олардың таралу бағытына сәйкес келетін толқын).
* Бойлық механикалық толқындар таралатын орта? (серпімділік: қатты, сұйық және газ тәрізді).
* Көлденең толқын дегеніміз не • (Тербеліс бағыты олардың таралу бағытына перпендикуляр болатын толқын).
* Көлденең механикалық толқындар таралатын орта? (Серпімді, тек қатты)
* Толқын ұзындығы дегеніміз не • (бұл t кезеңіне тең уақыт үшін толқын таралатын қашықтық), (толқындағы екі жақын бөлшектердің арасындағы қашықтық бірдей тербелмелі және тепе-теңдік қалпынан бірдей ауытқулары бар). (Жұмыс = t)
* Толқын жылдамдығы дегеніміз не • (Толқын ұзындығының физикалық шамасы, оның бөлшектерінің тербелу кезеңіне(Т) тең).

Мұғалімнің іс-әрекеті: сұрақтар қояды.
Оқушылардың іс-әрекеттері: сұраққа жауап береді, жолдастардың жауаптарын тыңдайды, қажет болған жағдайда түсініктеме береді.
Бағалау: өзін-өзі бағалау, формативті.
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын жариялау.

Сабақтың ортасы
5 мин

7 мин

12 мин

10 мин

Мен бейне фрагментті көруді ұсынамын, содан кейін сабақтың тақырыбын айтып, алдына мақсат қоямын.
"Дыбыс" бейне фрагментін көру (тек 1:42 дейін))
Тапсырма:бейнені көргеннен кейін сұрақтарға жауап беру
Мақсаты: дыбыстық толқын ұғымын қалыптастыру

1. Бұл не дыбыс? (Дыбыс-есту органдары қабылдайтын серпімді ортада таралатын механикалық толқындар)
2. Дыбыс толқындары қайда таралуы мүмкін? ( қатты, сұйық және газдар), (вакуумда дыбыстық толқындар таралмайды), (судағы дыбыс жылдамдығы ауадан 4,5 есе көп. Қатты денелерде ол тезірек таралады-6000м/С.ауада баяу. Сондықтан гром найзағай жарқылынан кейін қатты кешігеді. Жарық жылдамдығы-300 000км / с мол болғандықтан , найзағаймен бір мезгілде пайда болған громның жайылуы байқалатын кешігумен естиміз, громның дыбысы жарық жылдамдығынан 2 км-ге 5 с)
3. Дыбыс қандай толқын түрлеріне жатады?(Механикалық толқын)

Адам Дыбыстар әлемінде тұрады. Дыбыс-бұл құлақ еститін нәрсе. Біз естиміз:
адамдардың дауысы,
құстарды ән айту,
- музыкалық аспаптардың дыбыстары,
- орман шуы,
- найзағай кезіндегі гром,
- қозғалып келе жатқан көліктің шуы.
Дыбыс құбылыстары зерттелетін физика бөлімі акустика деп аталады.

Тербеліс жиілігі 16-дан 20000 Гц-ке дейінгі механикалық толқындар адамда дыбыс сезімдерін тудырады. Сондықтан мұндай толқындар дыбыстық немесе акустикалық деп аталады.

20000 Гц жоғары жиіліктегі толқындар 16 Гц аз жиіліктегі ультрадыбыс деп аталады – инфрадыбыс. Бұл толқындар адам құлағымен қабылданбайды.

Барлық дыбыстардың себебі дененің тербелісі, бірақ әдетте мұндай тербелістер байқалмайды. Бұл, мысалы, дыбысты домбыраның ішегіне саусақпен сәл жақындап көз жеткізу қиын емес. Егер қолыңыз күшті болса, дыбыс жоғалады, себебі дыбыс көзінің ауытқуы тоқтатылады.

Дыбыс көзі мен дыбыс қабылдағыш арасында дыбысты тарату үшін серпімді қасиеттерге ие қандай да бір орта қажет. Тербелістерді бере алатын заттардың бөлшектері жоқ ауасыз кеңістікте дыбыстық толқындар таралмайды.
Бейне сабақты көру
Проблемалық сұрақ:
Дыбыстың таралу жылдамдығы неге байланысты деп ойлайсыз?
Дыбыс жылдамдығы " бейне фрагментін көру»
Тапсырма: жұпта ойлаңыз және талқылаңыз
1. Сағат қашықтағы радио қабылдағышынан сигнал дыбысымен орнатылған. Қандай жағдайда сағаттар дәл орнатылады: жазда немесе қыста?(Жазда, өйткені ауадағы дыбыс жылдамдығы температурамен артады)
2. Ғарышкерлер ашық ғарышқа шыққан кезде бір-бірімен дыбыстық сөйлеу арқылы сөйлесе ала ма?(Қашықтықта жоқ, себебі ғарыштық вакуумда дыбыстық толқындарды тарату үшін жағдай жоқ.Алайда, егер ғарышкерлер скафандрдың дулығасымен жанасса, олар бір-бірін ести алады.)
3. Неге электр беріліс желілерінің бағаналары жел кезінде гуілдейді?(Жел кезінде сымдар бағаналарға бекітілген оқшаулағыштарға әсер ете отырып, хаотикалық тербеліс қозғалыстарын жасайды.Бағаналарда тұрған дыбыстық толқындар қозғалады.)
Бағалау: мұғалімнің формативті бағалауы және өзара бағалауы

Бүгін сабақта дыбыстың маңызды сипаттамаларын анықтау керек.
Дыбыс сезімі толқында белгілі бір тербеліс жиілігінде ғана құрылатынын білеміз.
Толқын қандай жиіліктер болып табылады дыбыс?
Адам еститін музыкалық дыбыстардың ең төменгі жиілігі секундына 16 тербелісі бар. Бірақ жиі қолданылмайды - өте басовит. Оны түсіну және түсіну қиын. Бірақ секундына 27 тербеліс-құлақ үшін өте айқын, бірақ сирек. Бір дыбыстарды басқалардан не ажыратады? Түсінейік. Белгіленген мақсатқа жету үшін бізге эксперименттер көмектеседі.
Дыбыстар әртүрлі: жоғары және төмен. Дыбыс сипаттамасы үшін арнайы шамаларды енгізеді: дыбыс қаттылығы, биіктігі және тембрі.(Оқулықпен жұмыс істеу, қажетті анықтамаларды дәптерге жазу)
, 4 топ. Адам дауысының дыбыс толқындарының ұзындығы қандай? Дыбыстың таралу жылдамдығы 340 м / с.
Берілген: Талдау: Шешім:
680gz
340м / с

(1)

Жауап: =0,5 м.
Табу:
=?

2, 5 топ. Егер дыбыс толқынының ұзындығы 50 см, ал толқынның таралу жылдамдығы 330 м/с болса, Камертон тербелісінің жиілігі қандай?
Берілген: Талдау: Шешім:
=50 см=0,5 м
330 м / с дыбыс ұзындығы қатынасымен анықталатын механикалық толқындар болып табылады .
Қайдан ;

Жауап: = 660 Гц.
Табу керек:  – ?

Кестені толтырыңыз

Субъективті Объективті

Дыбыс сипаттамасы да бар - тембр. Тембрдің болуы бірнеше қарапайым дыбыстық толқындардың композициясын құрайтын дыбыстар болып табылады. Тембр-дыбыстың түсі.
Бекіту.
1. Бұл не дыбыс?
2. Дыбыс көздерін атаңыз. Олар қандай болады?
3. Дыбыс қандай толқын түріне жатады?
4. Неге музыка дыбысын естуге болмайды?
Кестені талдау, әр түрлі заттардағы ауаның жылдамдығын бірдей жағдайларда және әр түрлі температурада бір затта салыстыру.

Зат Температура 0С жылдамдық м / с зат Температура 0С жылдамдық м / с
Азот 300 487 Бу Зауыттары 100 405
Азот 0 334 Гелий 0 965
Азотжидті -199 962 Графит 20 1470
Алюминий 20 18 350 Алтын 20 3200
Алмаз 20 6260 Сынап 20 1450
Бензин 17 1170 Спирт 20 1180
Су 20 1483 Буспирті 0 230
Су 74 1555 Болат 20 5000-6100
Мұз -1-4 3980 Эфир 25 985
Бейне " Дыбыс»

Бейне " дыбыс жылдамдығы»

Карточкалар
Сабақтың соңы
1 мин Үй тапсырмасы:инфрадыбыс және ультрадыбыс туралы хабарлама дайындау, табиғатта және техникада ультрадыбыс және инфрадыбысты пайдалану мысалдарын келтіру. (разделить топтары бойынша)
Сабақ соңында оқушылар рефлексия өткізеді:
Бүгін сабақта Мен білдім, …
Дифференциация-сіз көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз неғұрлым қабілетті оқушылардың алдына қандай міндеттер қоясыз? Бағалау-оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз? Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау
Дифференциация тапсырмаларды таңдауда және балаларды топтарға бөлуде көрсетілген.
Дифференциация сабақтың кез келген кезеңінде уақытты тиімді пайдалануды ескере отырып қолданылуы мүмкін. Формативті бағалау, оқушыларды өзін-өзі бағалау, дескрипторларды қолдана отырып, өзара бағалау. Белсенді қызмет түрлері, топтағы жұмыс қолданылады.

Сабақ бойынша Рефлексия
Сабақтың мақсаты / мақсаты шынайы болды ма?
Барлық оқушылар ҚО-ға жетті ме?
Егер жоқ болса, неге?
Сабақта дифференциация дұрыс өткізілді ма?
Сабақтың уақытша кезеңдері өтті ма?
Сабақтың жоспарынан қандай ауытқулар болды және неге? Бұл бөлімді сабақ туралы ойлану үшін пайдаланыңыз. Сол бағаннан сабақ туралы ең маңызды сұрақтарға жауап беріңіз.